Անհամբեր սպասում ենք մեր համագործակցության շարունակությանը՝ ի բարօրություն Հայաստանի և հանուն Հայաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև հարաբերությունների բարելավման

Կոնգրեսական Ֆրանկ Փըլոնին,

2107 Rayburn House Office Building,

Washington, DC 20515

Կոնգրեսական Ջիմ Կոստային,

2081 Rayburn House Office Building,

Washington, DC 20515

13 հոկտեմբերի, 2023 թ

Հարգելի կոնգրեսականներ Շերման, Փըլոն և Կոստա,

Գրում եմ ձեզ Հայաստանի ամենամեծ արևմտամետ քաղաքական ուժի՝ Ազգային-ժողովրդավարական Բևեռի (ԱԺԲ) անունից՝ մեր սրտագին երախտագիտությունը հայտնելու ամերիկահայ համայնքի և Հայաստանի համար առաջնահերթ նշանակություն ունեցող խնդիրների պաշտպանության հարցում ձեր անսակարկ առաջնորդության համար։

Մասնավորապես, դիմում եմ Հայաստանի վերաբերյալ 2023 թ․ հոկտեմբերի 4-ի ձեր նամակի կապակցությամբ՝ հղված պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենին և ԱՄՆ Միջազգային զագացման գործակալության տնօրեն Սամանթա Փաուերին։

Մեզ համար ողջունելի են նամակի մեջ տեղ գտած բազմաթիվ մտքեր, որոնք խիստ համահունչ են Բևեռի հիմնական համոզմունքներին:

Մենք ամբողջ սրտով պաշտպանում է ձեր դիրքորոշումը Ռուսաստանին «ապակայունացնող, ավտոկրատական ռեժիմ» անվանելու հարցում և սատարում ենք ձեր կոչը՝ «Հայաստանի համար միջազգային մշտադիտարկման և խաղաղապահ ուժեր» ստեղծելու հարցում։

Այս դիրքորոշումերը լիովին համընկնում են Ազգային-ժողովրդավարական Բևեռի վաղեմի նպատակներին, քանի որ մեր արտաքին քաղաքականության առանցքը Հայաստանը Կրեմլի ազդեցության ճիրաններից ազատելն է և Հայաստանի ու ԱՄՆ-ի, ինչպես նաև մեր արևմտյան գործընկերների միջև ամուր դաշինք վերահաստատելը:

Այնուամենայնիվ, ես ուզում եմ անդրադառնալ ձեր նամակի որոշ դրույթների, որոնք մտահոգություն են առաջացնում մեր կազմակերպության և ԱՄՆ հայ համայնքի ներսում։

Նախ, Ձեր նամակը ընդգծում է խաղաղության վերջնական հաստատումը՝ հիմնված «1975-76 թթ․ խորհրդային ռազմական քարտեզների վրա»։ Այս քարտեզները դիտարկում են Արցախը (Լեռնային Ղարաբաղը) որպես Ադրբեջանի մաս՝ ակամայից օրինականացնելով Ադրբեջանի նկրտումները Լեռնային Ղարաբաղ նկատմամբ։

Ավելին, այս քարտեզները հայկական տարածքի զգալի հատվածներ հանձնում են Ադրբեջանին, ներառյալ այն տարածքները, որտեղով ներկայումս անցնում են դեպի Վրաստան (հյուսիս) և դեպի Հայաստանի Սյունիքի մարզ (հարավ) տանող հիմնական ճանապարհները:

Սա կհանգեցնի Հայաստանի առավել շրջափակմանը և մեկուսացմանը։ Նման «լուծում» չպետք է սատարվի Հայաստանի բարեկամների կողմից և մենք հարգանքով խնդրում ենք վերանայել այս դիրքորոշումը:

Երկրորդ` թեև մենք բարձր ենք գնահատում Արցախի փախստանկաններին մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու անհրաժեշտության ձեր հիշատակումը, այդուհանդերձ Ձեր նամակը բաց է թողնում հնարավորությունը առաջադրելու այնպիսի պայմաններ, որոնք թույլ կտան փախստականների անվտանգ վերադարձը Արցախ՝ թերևս ՄԱԿ-ի մանդատով օժտված խաղաղապահ ուժեր ստեղծելու միջոցով։

Հայկական տեսանկյունից, առանց փախստականների Արցախ վերադարձի, որևէ լուծում չի կարող կենսունակ լինել։

Խաղաղության իմաստալից համաձայնագրի շուրջ բանակցությունները կարող են սկսվել միայն այս կարևոր քայլը կատարելուց հետո:

Հույժ կարևոր է, որ չստեղծվի այնպիսի տպավորություն, թե Ալիևը և նրա ցեղասպան վարչախումբը պարգևատրվում են Արցախի բնակչության տեղահանության համար, իսկ փախստականների վերադարձի իրավունքի պետք է մնա անսակարկ։

Երրորդ` խաղաղության վերջնական կարգավորմանը պետք է հետամուտ լինել միայն այն ժամանակ, երբ իրավիճակը կայունանա։ Բևեռը սատարում է ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի միջոցով հայ-ադրբեջանական սահմանը հստակեցնելու մոտեցումը՝ հիմք ընդունելով միակ օրինական և միջազգայնորեն ճանաչված սահմանները, որոնք ընդունվել են 1920 թ․-ին Ազգերի լիգայի Հայաստանի սահմանները որոշող հանձնախմբի կողմից։

Ես մեծապես ուսումնասիրել և բազում հրապարակումներ ունեմ այս հարցի շուրջ և հաստատակամորեն պնդում եմ, որ սահմաններին վերաբերող բոլոր մյուս որոշումները, որոնք հետևանք են 1920թ․-ի վերջին Կարմիր բանակի կողմից Հայաստանի բռնազավթումի, անօրինական են։

Ընդսմին դրանք անօրինական են նաև ԱՄՆ օրենսդրության դիտանկյունից: Միայն միջազգային հարգարժան ատյանի կողմից ընդունված վճիռը կարող է ճանապարհ հարթել տևական խաղաղության համար և ոչ թե Ալիևի հարկադրանքի տակ Հայաստանի պարտադրած որոշումը։

Եզրափակելով. չնայած արդեն իսկ վերոհիշյալ հարցերի վերաբերյալ ծավալուն վերլուծություններ ունեմ` ներառյալ հրապարակումներ ԱՄՆ ազդեցիկ մամուլի էջերում, պատրաստ եմ, եթե պատեհ կհամարեք, ձեզ առանձին համապարփակ խորհրդատվություն տրամադրել։

Շնորհակալություն այս կարևոր հարցերի նկատմամբ ձեր ցուցաբերած ուշադրության համար։ Մենք անհամբեր սպասում ենք մեր համագործակցության շարունակությանը՝ ի բարօրություն Հայաստանի և հանուն Հայաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև հարաբերությունների բարելավման:

Հարգանքներով՝

Արա Պապյան,

Ազգային-ժողովրդավարական Բևեռի խորհրդի անդամ,

Կանադայում Հայաստանի Հանրապետության նախկին դեսպան,

«Մոդուս Վիվենդի» վերլուծական կենտրոնի նախագահ

Պատճենը՝ 2023թ․ հոկտեմբերի 4-ի Կոնգրեսի նամակի համահեղինակներին